De Belastingdienst gaat de zzp-wet tegen schijnzelfstandigheid per 1 januari 2025 “niet hysterisch controleren”, maar de belastinginspecteurs gaan zich wel richten op sectoren waar veel schijnzelfstandigheid is.
Deze toezegging deed staatssecretaris van Financiën Idsinga (NSC) aan de Tweede Kamer. “Er zijn nu tachtig belastinginspecteurs die op schijnzelfstandigheid handhaven en dat blijven er tachtig”, zei hij.
Als bij controle blijkt dat een opdrachtgever ten onrechte mensen als zzp’er in plaats van als werknemer laat werken, dan krijgt de opdrachtgever een naheffing van de sociale premies en belastingen die eigenlijk betaald hadden moeten worden.
Bedrijven die te goeder trouw zijn kunnen eerst een waarschuwing krijgen om alsnog aan de wet te gaan voldoen. Met boetes zal “terughoudend” worden omgegaan, tenzij het bedrijf willens en wetens flink de fout in gaat.
Verschillende Kamerleden verwoordden in een Kamerdebat de zorgen bij groepen zzp’ers. Die zijn bang om opdrachten kwijt te raken of alleen als werknemer hun werk te mogen doen terwijl ze zelfstandige willen blijven.
Minister van Sociale Zaken Van Hijum (NSC) wijst erop dat het kabinet als belangrijke doelstelling heeft het aantal schijnzelfstandigen flink terug te laten lopen. “Het is code oranje.” Nederland heeft ten opzichte van omringende landen veel zzp’ers en dat komt ook doordat daar eigenlijk veel ‘werknemers’ tussen zitten, staat in verschillende adviezen aan het kabinet.
Het risico daarvan is dat een grote groep werkenden te weinig betaald krijgt, niet of nauwelijks verzekerd is tegen arbeidsongeschiktheid en te weinig pensioen opbouwt. Dat is op lange termijn slecht voor de economie, staat er in de adviezen.
“Het is een ondermijning van de sociale zekerheid want die is gebaseerd op solidariteit”, zegt Van Hijum. “Aan de onderkant van de arbeidsmarkt is het ook vaak geen vrijwillige keuze en is het voor werkgevers een verdienmodel geworden.” Van Hijum wijst erop dat juist daar uitbuiting plaatsvindt, ook onder arbeidsmigranten.
Wat is schijnzelfstandigheid?
De criteria van de overheid zijn dat een ondernemer de financiële risico’s draagt, zelf verantwoordelijk is voor gereedschap en andere materialen, specifieke kennis of vaardigheden heeft die het inhurende bedrijf zelf niet heeft en zich tijdens de werkzaamheden naar buiten presenteert als zelfstandige.
Ook moet er sprake zijn van een korte duur van de opdracht en/of een beperkt aantal uren per week. Er moet bewijs zijn van ondernemerschap, zoals meerdere opdrachtgevers, klantenwerving, investeringen en een eigen administratie.
Bij schijnzelfstandigheid is van meerdere van deze criteria geen sprake. Bij een zzp’er hoeft de opdrachtgever geen loonbelasting en sociale premies te betalen. De ondernemer heeft recht op allerlei aftrekposten bij zijn belastingaangifte, zoals de zelfstandigenaftrek. Schijnzelfstandigheid zorgt dus voor oneerlijke concurrentie tussen werknemers en zzp’ers.
In de zorg, het onderwijs en de kinderopvang heeft de gedoogsituatie te lang geduurd, vindt het kabinet. In deze sectoren, maar bijvoorbeeld ook in de bouw, zijn werkgevers al begonnen met meer zelfstandigen in dienst te nemen en met betere arbeidsvoorwaarden aan zich te binden. “Nu weer gaan uitstellen ontmoedigt dat alleen maar”, zegt Idsinga.
Ook bij de overheid werken zzp’ers, terwijl er volgens de wet eigenlijk een dienstverband zou moeten zijn. Bij de Belastingdienst alleen al gaat het naar schatting om duizend mensen.
“Het moet bij de Rijksoverheid ook gewoon afgelopen zijn”, zegt Van Hijum. “Wat niet betekent dat er geen tijdelijke krachten of zzp’ers meer mogen werken, maar het moet wel goed onderbouwd zijn.”
Daarbij wordt een uitzondering gemaakt voor de zzp’ers die nodig zijn voor de afhandeling van het toeslagenschandaal en anders zouden vertrekken.
