Ambtenaren: geen noodwet gebruiken voor asielcrisismaatregelen
Het kabinet kan geen beroep doen op een crisistoestand om noodmaatregelen te nemen om het asielbeleid aan te scherpen. Dat schrijven ambtenaren van het ministerie van Binnenlandse Zaken, blijkt uit de stukken die premier Schoof naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.
De ambtenaren raadden het hun minister af, komt naar voren uit de adviezen. De crisisbepaling kan “onder de huidige omstandigheden niet gebruikt worden”, schrijven de ambtenaren. “Volgens Binnenlandse Zaken is er geen sprake van een noodsituatie die de activering van artikel 110 en artikel 111 Vreemdelingenwet rechtvaardigt. Inwerkingstelling daarvan zou dan ook uit het regeerprogramma moeten worden gehaald”, staat in de stukken.
In een memo wordt de minister van Binnenlandse Zaken gewezen op haar “bijzondere verantwoordelijkheid voor het hoeden van de Grondwet en het rechtsstatelijk handelen van het bestuur”. Even verderop staat dat ambtenaren de “stellige overtuiging” hebben dat regelgeving “hierover met succes zal worden aangevochten bij de rechter”.
Asielstukken naar de Kamer gestuurd, irritatie bij oppositie over zwartlakken
Wat later dan premier Schoof had beloofd zijn de gevraagde stukken over het asielbeleid naar de Tweede Kamer gestuurd. Tijdens het debat, dat nu over de btw-verhoging gaat, ontstaat enige opwinding, omdat veel delen zwart blijken te zijn gelakt. “Een oprechte vraag: welk debat wilt u met ons voeren? Dit voelt als minachting van de Kamer”, zegt D66-leider Jetten. “Het duurt lang en nou is ook nog heel veel zwartgelakt.”
Timmermans komt naar voren met zwartgelakte pagina’s. “Zwart, zwart en nog meer zwart”, zegt hij. “Dat is toch niet meer serieus te nemen? Moet je kijken, alleen maar zwart.” Schoof antwoordt dat hij de Tweede Kamer “meer dan serieus neemt”.
Als het onderdeel over de btw-verhoging is afgerond, wordt het debat geschorst voor een leespauze van een kwartier.
Schoof voelt weinig voor schrappen btw-maatregelen
Het kabinet voelt er weinig voor om de verhoging van de btw op sport, cultuur, boeken, kranten en sport terug te draaien. Premier Schoof benadrukt dat de maatregel is genomen om de begroting sluitend te krijgen en dat het om “onvoorstelbaar veel geld” gaat, in totaal 2,3 miljard euro.
Bovendien blijkt volgens hem uit onderzoek dat een laag tarief geen goed middel is om sport bereikbaar te maken voor minder daadkrachtige mensen: “Ook mensen met hoge inkomens profiteren ervan.” Hij wijst er ook op dat in de Miljoenennota diverse algemene maatregelen staan die “mensen met een smalle beurs ondersteunen”.
Maar de premier erkent ook dat de btw-verhoging een pijnlijke maatregel is en hij heeft er geen bewaar tegen als de oppositie het met de coalitiepartijen eens wordt over andere manieren om de begroting te dekken. Een groot deel van de oppositie had om het schrappen van de verhogingen gevraagd, omdat die een grote maatschappelijke impact hebben. Er gaan ook stemmen op om alleen de sport van de maatregel uit te zonderen.
Schoof wijst erop dat de verhoging geldt voor bijvoorbeeld sportscholen en golf- en kartbanen, maar niet voor sportverenigingen.
D66-leider Jetten benadrukt dat ook de coalitiepartijen kritisch zijn over de verhogingen. Mogelijk wordt over de maatregelen binnenkort verder gepraat bij de Algemene Financiële Beschouwingen in de Kamer.
Debat voortgezet, asielstukken snel naar Kamer
Het debat gaat verder. Premier Schoof heeft aangekondigd dat de gevraagde stukken over het asielbeleid nu snel naar de Kamer komen.
Debat geschorst voor de lunchpauze
Om 15.00 uur gaat het debat weer verder. Na wat discussie zei premier Schoof eerder vanochtend dat de ambtelijke adviezen over de noodmaatregelen in het asielbeleid tussen 14.00 en 15.00 alsnog naar de Kamer worden gestuurd.
Aanvankelijk wilde hij de adviezen niet verstrekken, maar hij zei de wens van de Kamer “vanzelfsprekend” te respecteren. Een groot deel van Kamer had gevraagd om de stukken.
Kabinet weet nog niet of het met voorstel komt voor wijziging EU-verdrag
Premier Schoof weet nog niet hoe het kabinet precies zal omgaan met een eventuele verdragswijzing in de EU over asielbeleid. Gisteren stuurde minister Faber een brief aan de Europese Commissie waarin Nederland aankondigt dat het een ‘opt-out’ wil voor de asielregels. Op kritische vragen van de oppositie over de timing en over hoe het kabinet dat precies voor zich ziet, antwoordde Schoof dat de focus eerst ligt op nationale maatregelen.
Hij voegde eraan toe dat in het hoofdlijnenakkoord afspraken staan over een opt-out en dat het kabinet dat dan ook “keurig aan Brussel kenbaar moet maken”. Schoof noemde de inhoud en de timing van de brief zorgvuldig en professioneel. Het kabinet denkt er nog over na of het wacht op “het moment van de verdragswijziging of dat we zelf om een wijziging gaan vragen”.
Onder meer GroenLinks-PvdA en D66 denken dat de brief van Faber een kansloze aanvraag is die bovendien kwaad bloed heeft gezet bij andere Europese landen. Verschillende fractieleiders wezen erop dat Hongarije al heeft gezegd ook een opt-out te willen en dat dat nu juist een land is dat vaak wordt aangesproken op het niet respecteren van de rechtsstaat en het zich niet houden aan Europese verdragen.
Op vragen over de houding van het kabinet ten opzichte van de Hongaarse premier Orbán, zei Schoof dat het kabinet Europese lidstaten die niet voldoen aan elementaire rechtsstaatbeginselen daarop zal blijven aanspreken, “ook al is Orbán een partner in de Europese Unie”.
Oppositie wil weten hoe Schoof nou echt denkt
Na wat inleidende woorden van premier Schoof krijgt hij van verschillende oppositiepartijen vragen over zijn kijk op het land. “Wat is de langetermijnvisie?”, vraagt SP-leider Dijk. “Waar gaat dit kabinet dadelijk zijn keuzes op baseren? Welk toekomstbeeld? Welk mensbeeld?”, wil Dassen (Volt) weten.
Maar Schoof denkt dat mensen in het land helemaal niet zitten te wachten op zijn mensbeeld. “Ik hoop dat Nederlanders ons beoordelen op de resultaten die we boeken.” De premier zegt het belangrijk te vinden om verschillende visies van de vier coalitiepartijen bij elkaar te brengen. Vervolgens wil hij kijken waar er “stappen” kunnen worden gezet, bijvoorbeeld op het gebied van wonen, leefbaarheid en vrijheid.
GroenLinks-PvdA-leider Timmermans wijst erop dat Schoof “ongetest” is, omdat hij nieuw is in de politiek en daarbij partijloos. “Geef eens even inzicht in hoe u het land wil leiden”, zegt Timmermans. “Als we dat niet weten, wordt de hele tijd het beeld bestendigd dat u alleen uitvoert wat die vier coalitiepartijen willen.” En dan denkt iedereen dat PVV-leider Geert Wilders de facto de leider van het land is, vreest de oppositievoorman, die daarbij het woord “schaduwpremier” gebruikt.
“Als ik zeg dat ik de premier van iedereen wil zijn, is dat geen loze kreet”, zegt Schoof. “Dan gaat dat over het samenbindend vermogen waarvan ik hoop dat de samenleving het zelf heeft. Ik hoop polarisatie tegen te gaan en ik hoop dat mensen elkaar weer ontmoeten.” Volgens Schoof moet de overheid dat zo goed mogelijk ondersteunen, maar niet overnemen.
Juridische stukken over asielplan alsnog naar Kamer
Het kabinet zal ambtelijke adviezen over de noodmaatregelen in het asielbeleid alsnog naar de Kamer sturen. Premier Schoof kondigt dat aan na een korte schorsing van het debat. Aanvankelijk wilde hij de adviezen niet verstrekken, maar hij zegt de wens van de Kamer “vanzelfsprekend” te respecteren. De premier zal zijn best doen om de stukken later vanmiddag naar de Kamer te laten gaan.
Schoof zegt ook dat hij “enigszins verrast” was. Hij was ervan overtuigd dat hij geen stukken hoefde te sturen zolang er nog geen besluit is genomen.
Debat geschorst
Het debat is geschorst tot 12.00 uur zodat minister-president Schoof met zijn ambtenaren en kabinet kan overleggen hoe het nu verder moet met de documenten. Voordat voorzitter Bosma schorste was er een rommelige situatie in de Kamer. Een deel van de partijen wilde pas verder praten als de juridische onderbouwing van noodmaatregelen voor het asielbeleid er was, een deel (vooral coalitiepartijen) wilde wel starten met het debat.
Te horen was dat premier Schoof “tjongejongejonge, werkelijk niet te geloven dit”, zei toen dit zich voor hem ontvouwde.
Schoof: juridische analyse noodmaatregelen nu niet delen; oppositie ontstemd
Het kabinet is niet van plan de juridische analyse achter het inroepen van noodmaatregelen voor het asielbeleid nu naar de Kamer te sturen. Kamerleden hadden daar gisteren om gevraagd, maar premier Schoof schrijft dat de besluitvorming rond de toepassing nog niet is afgerond en dat de gevraagde stukken daarom niet kunnen worden toegezonden. Hij zegt de Kamer toe de stukken alsnog te sturen als het besluit genomen is.
De premier wijst er verder op dat het voornemen om noodmaatregelen te nemen op grond van de Vreemdelingenwet onderdeel is van het dit voorjaar gesloten hoofdlijnenakkoord. Hij voegt eraan toe dat het formatiearchief openbaar is en bij de Kamer beschikbaar en dat ook ambtelijke analyses van toen naar de Kamer zijn gestuurd.
Meteen bij het begin van de vergadering vragen GroenLinks-PvdA, ChristenUnie, D66, SP, Partij van de Dieren, Volt en Denk alsnog de stukken onmiddellijk openbaar te maken en ze zeggen pas als dat is gebeurd met het debat te beginnen. Volgens die partijen zijn er wel degelijk stukken en blijkt uit het regeerprogramma dat het kabinet wel een besluit heeft genomen.
Maar Schoof herhaalt dat er nog geen besluit is. “Dat betekent dat stukken daarover ter voorbereiding van de besluitvorming nog niet in de ministerraad zijn gedeeld. Dat is een deel van de achtergrond van de brief die ik aan de Kamer heb gestuurd.”
NSC-fractievoorzitter Van Vroonhoven wordt uitgedaagd door oppositie-Kamerleden om zich ook uit te spreken. Dat doet ze door te verwijzen naar “Artikel 68 van de Grondwet”. Dat betekent dat ook NSC vindt dat er stukken gedeeld moeten worden.
Zal er nog wat aan de plannen veranderen ?
Het is de vraag of er nog wat zal veranderen aan de plannen van het kabinet. Oppositiepartijen hebben daarvoor verschillende voorstellen gedaan, maar of dat tot concrete aanpassingen zal leiden, is nog niet duidelijk. Misschien is de coalitie bereid de voorgestelde accijnsverhoging op sport te herzien. Of dat echt zo is, moet in de loop van de dag duidelijk worden.
Waarschijnlijk zal het in het debat ook weer uitgebreid gaan over het asielbeleid van het kabinet. Een groot deel van de Tweede Kamer heeft kritiek op de manier waarop het kabinet een ‘asielcrisis’ wil uitroepen, namelijk in eerste instantie buiten de Kamer om. Ook regeringspartij NSC kwam gisteren onder vuur te liggen. Oppositiepartijen begrijpen niet dat NSC, dat rechtsstatelijkheid hoog in het vaandel heeft, met deze procedure akkoord gaat.
Goedemorgen
Welkom in het liveblog over de tweede dag van de Algemene Politieke Beschouwingen in de Tweede Kamer. Gisteren gaven de Kamerfracties hun oordeel over de plannen die het kabinet op Prinsjesdag heeft gepresenteerd. Vandaag reageert premier Schoof. En daarna zijn de Kamer en de premier nog een keer aan de beurt.
Het debat is live te zien op NPO 1, NPO Politiek en Nieuws, NOS.nl en de NOS-app. Op NPO Radio 1 zijn geregeld nieuwsflitsen.
